Sayıştay'ın 2024 yılı İzmir denetim raporu, İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin toplu ulaşım politikalarının mali yükünü ortaya koydu. Rapora göre, toplu ulaşımın ana omurgasını oluşturan ESHOT Genel Müdürlüğü yılı 3 milyar 200 milyon TL'yi aşan bütçe açığıyla tamamladı.
Denetim raporunda, kurumun gelir-gider dengesinin ciddi biçimde bozulduğu ve bilet gelirlerinin temel gider kalemlerini karşılamadığı vurgulandı. Özellikle akaryakıt harcamalarının, elde edilen tüm bilet gelirlerinden fazla olduğu belirtildi.
Sayıştay verilerine göre:
-
Bir yolcunun kuruma maliyeti: 37,49 TL
-
Yolcudan elde edilen ortalama gelir: 6,87 TL
-
Belediye sübvansiyonu: 30,62 TL
Bu tabloya göre, her bir yolculukta belediye bütçesinden 30 lirayı aşkın destek sağlandığı kaydedildi.
'Halk yararına hizmet, belediye kasasına yük oldu'
Raporda, bu mali dengesizliğin temel nedeninin İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 'halk yararına' uyguladığı sosyal politikalar olduğu ifade edildi. Artan enflasyon ve yükselen akaryakıt maliyetlerine rağmen bilet fiyatlarının düşük tutulmasının, ESHOT'un mali sürdürülebilirliğini olumsuz etkilediği belirtildi.
Belediye yönetiminin toplu taşımayı ticari bir faaliyet değil, kamu hizmeti olarak değerlendirmeyi sürdürdüğü; ancak bu yaklaşımın kurumsal borç yükünü artırdığı vurgulandı.
90 Dakika sistemi 'kamu zararı' sayıldı
Sayıştay'ın dikkat çektiği bir diğer başlık ise İzmir'de uzun süredir uygulanan 90 Dakika Aktarma Sistemi oldu. Vatandaşlara tek biletle 90 dakika boyunca sınırsız aktarma hakkı tanıyan sistem, sosyal belediyeciliğin simgesi olarak görülse de, raporda 'belediye bütçesinde ciddi gelir kaybına yol açtığı' gerekçesiyle kamu zararı kapsamında değerlendirildi.
Denetim notunda, 'Aktarma sistemi, düşük gelirli vatandaşlar açısından faydalı olmakla birlikte, gelirlerin azalması sonucu belediye sübvansiyonlarının hızla artmasına neden olmuştur' ifadeleri yer aldı.
