Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından açıklanan Ekim 2025 Gıda Fiyat Endeksi (FFPI) verileri, dünya genelinde gıda fiyatlarının düşüş trendini sürdürdüğünü ortaya koydu.
Endeks eylül ayına göre yüzde 1,6 azalarak 126,4 puana gerilerken, Mart 2022'deki zirveye kıyasla yüzde 21,1 daha düşük seviyede bulunuyor.
TAHIL, SÜT VE ET FİYATLARI KÜRESEL DÜŞÜŞÜ DESTEKLİYOR
Küresel düşüşte tahıl, süt ürünleri, et ve şeker fiyatlarındaki gerileme etkili olurken, yalnızca bitkisel yağlar küçük bir artış gösterdi.
Türkiye'de ise gıda fiyatları TÜİK verilerine göre aynı dönemde 683,7 puana yükselerek, dünya ortalamasının yaklaşık 7 katına ulaştı.
İktisatçı İnan Mutlu'nun TÜİK ve FAO verilerinden yola çıkarak hazırladığı grafiğe göre, Eylül 2021'i 100 kabul eden baz endeksle ölçüldüğünde, dünya 97,9 seviyesinde kalırken Türkiye 683,7'ye tırmandı.
FAO'NUN ALT ENDEKS VERİLERİ NELER GÖSTERİYOR?
- Tahıl fiyatları: Yüzde 1,3 geriledi. Güney yarımküredeki bol hasat ve kuzeyde ekim sezonunun ilerlemesi düşüşte etkili oldu.
- Süt ürünleri endeksi: Yüzde 3,4 azalarak art arda dört ay düşüş kaydetti. Avrupa ve Okyanusya'daki üretim artışı ile talep zayıflığı fiyatları aşağı çekti.
- Et endeksi: Yüzde 2 düşüş gösterdi; özellikle domuz ve tavuk etinde belirgin bir gerileme yaşandı.
- Şeker fiyatları: Yüzde 5,3 azalarak Aralık 2020'den bu yana en düşük seviyeye indi.
- Bitkisel yağlar endeksi: Yüzde 0,9 artışla Temmuz 2022'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
REKOR TAHIL ÜRETİMİ FİYATLARIN YÜKSELMESİNİ ENGELLİYOR
FAO, küresel gıda üretiminde bu yıl rekor tahıl üretimi (2,97 milyar ton) ve yüzde 30,6'lık stok-kullanım oranı ile arzın güçlü seyrettiğini belirtti. Bu durum, gıda fiyatlarında kalıcı bir yükselişi engelliyor.
Ancak örgüt, Ukrayna hasadı, El Niño etkisi ve enerji piyasasındaki belirsizlikler nedeniyle önümüzdeki dönemde dalgalanmanın sürebileceği uyarısını yaptı.
TÜRKİYE'DEKİ FİYAT ARTIŞLARI KÜRESEL EĞİLİMİN TERSİNE
FAO verileri küresel enflasyonun yavaşladığını gösterirken, Türkiye'deki tablo bunun tam tersine işaret ediyor. Eylül 2021'den bu yana Türkiye'de gıda fiyat endeksi yüzde 583 arttı. Bu fark, döviz kuru geçişkenliği ve üretim-tedarik zincirindeki maliyet artışlarının yurtiçi fiyatlara hızla yansımasından kaynaklanıyor.
TÜRKİYE'NİN GIDA FİYATLARINDA KÜRESEL FARKI BÜYÜYOR
Ekonomistler, yüksek enerji maliyetleri, tarımsal verim düşüklüğü, nakliye giderleri ve düşük gelirli tüketicilerdeki talep esnekliği gibi faktörlerin Türkiye'yi küresel eğilimden ayırdığını belirtiyor.
Küresel gıda enflasyonu yavaşlarken Türkiye'deki fiyatlar hız kesmeden artıyor. FAO ve TÜİK verileri arasındaki fark, Türkiye'nin yalnızca kısa vadeli para politikasıyla değil, tarımsal üretim, lojistik ve tedarik zinciri reformlarıyla mücadele etmesi gerektiğini ortaya koyuyor.
Kaynak: Cumhuriyet
